Мамандық таңдау мектеп оқушысы үшін ғана емес, оның ата-анасы үшін де қиындық туғызады. Әдейі немесе байқаусызда ата-ана баласының қай жолды таңдайтынына айтарлықтай әсер етеді. Таңдауға әсер ету көптеген адамдар ойлағандай жаман емес, ең бастысы - жасына қарамастан, жеке қалаулары мен бақылау тәжірибесі бар балаға соңғы шешімді қабылдау құқығын бере отырып, оны агрессивті көндірусіз жасау.
Ата-аналар балалардың кәсіби бағдарлануына қалай әсер етеді?
1. Өзінің іс әрекеті арқылы балаларына үлгі көрсету:
Ата-анамыз дүниеге келгеннен-ақ қамқор болып, бізге үлгі-өнеге етеді. Егер ата-анамыз табысты мансапқа ие болса және жақсы өмір сүрсе, біз басқа мансап іздеуге тырысудың орнына, ата-анамыздың ізін басып, олар тоқтаған жерден жалғастырғанды жөн көреміз.
Мамандық таңдауымызға ата-анамыздың жақсы-жаман үлгілері үлкен әсер етеді. Ата-анамыз еңбек жолында озық болмаса да, олардың өмірлері бізге сабақ болып, еңбек жолында жіберген қателіктерін қайталамауға шақырады.
2. Үміттеріңіз бен армандарыңыз арқылы:
Ата-аналар балаларына ең жақсысын беру үшін көп жұмыс істейді. Олар баласы үшін қолынан келгеннің бәрін жасағаннан кейін, балаларынан күтетін белгілі бір үміттері мен армандары пайда болады.
Адам болашақ мамандығын таңдағанда ата-ананың үміті шынымен де үлкен әсерін тигізеді. Көптеген ата-аналар түсінбейтін нәрсе - балаларына өз армандары мен үміттерінің бар болуына мүмкіндік беруі керек. Ата-аналардың үміттері көбінесе балалары үшін ауыр жүкке айналады. Ата-анасының үмітін ақтай алмаған адамдар көбінесе өмірде өзін жабырқаңқы сезінеді.
3. Әртүрлі мамандықтарға деген көзқарасы арқылы:
Көптеген ата-аналар, әсіресе олар консервативті болса, мамандық таңдауға келгенде балаларының жүрегіне еруіне ешқашан жол бермейді. Олар балаға өздері мақұлдаған жолды таңдауға тырысады.
Соңғы 10 жылда көптеген ата-аналар білмейтін көптеген жаңа жұмыс орындары мен мансаптық мүмкіндіктер пайда болды. Дәл осы себепті, таңдағысы келген бағыт өте перспективалы болса да, ата-аналар мұндай әрекеттерді мақұлдауға асықпайды. Ата-аналардың көзқарасы қызмет саласын таңдауға әсер етеді, өйткені балалар ата-аналарының мақтаныш сезімін сезінуін қалайды.
4. Балаларына білім беру арқылы:
Жасөспірімнің мамандық таңдауына ата-анасы балаларына қандай білім беретініне қарай әсер етеді. Егер ата-аналар балаларына орташа деңгейден төмен мектепте нашар білім берсе, олардың мансаптық жетістіктерге жетуі екіталай.
Балаларының кәсіпте де, өмірде де табысты болғанын қалайтын ата-ана балаларына жақсы білім беруді мақсат етіп қояды. Кәсіби болашақты қарастырғанда мектеп пен достар маңызды рөл атқарады.
5. Балаларының бойына дарытқан қасиеттер арқылы:
Егер ата-аналар балаларына көптеген оң дағдылар мен қасиеттерді сіңіретін болса, онда бұл олардың балаға келешегі бар мансап бағытын таңдауына автоматты түрде мүмкіндік береді. Егер адам өзінің дағдылары мен қабілеттерінің жетіспейтінін білсе, ол өзінің жеке даму деңгейіне сәйкес келетін перспективасы аз бағытты таңдайды.
Осылайша, ата-аналар балалардың даму траекториясын анықтауға тікелей қатысады, кейде тіпті оны қаламаса да. Сондықтан, ата-ананың міндеті - өзін-өзі анықтау процесі балаға мүмкіндігінше аз жарақат алып келуін қамтамасыз ету болып табылады.